Gecikmiş Konuşma

Gecikmiş dil ve konuşma, çocuğun dil ve konuşma gelişimini beklenen hızda ve beklenen düzeyde gerçekleştirememesi durumudur.Çocuğun, konuşulanları anlama ve konuşmayı kullanarak ifade etmesi ve iletişim kurma becerilerinin yaşıtlarından geri olması durumudur.

Gecikmiş Dil Konuşma Nedenleri Nelerdir?
Genetik faktörler,
Gelişimsel dil bozukluğu,
Prematüre doğum ve/veya büyüme gelişim geriliği,
İki dil sağlıklı bir şekilde konuşulamaması,
Sağ el- sol el kullanılması gibi baskın el seçimi yapılamaması durumu,
İşitme kayıpları,
İşitmenin algılanmasında görülebilen bozukluklar,
Otizm spektrum bozukluğu,
Kromozal anomaliler,
Motor gelişim geriliği,
Yarık damak-dudak,
Çevresel koşullar,
Zekâ geriliğine neden olan etmenler,
Anne ve babaların hatalı tutumları,
Psikososyal uyaran eksikliği konuşma gecikmesinin nedenleri arasında bulunmaktadır. Fakat bazı durumlarda bu nedenlere bağlı kalmaksızında konuşma gecikmesi görülebilmektedir.

Gecikmiş Dil Konuşmanın Belirtileri Nelerdir?
Sınırlı kelime dağarcığı,
Çevreyle ve yeni girilen ortamlarda sosyal uyum güçlükleri,
İletişim kurmaya karşı isteksiz davranma,
Sözel ifadeler yerine jest, mimik ve beden hareketlerini kullanmaya yönelme,
Bellek problemleri,
Dikkat süresinin kısa olması,
Yutma, çiğneme ve salya problemleri görülmesi,
İsteklerini ve ifadelerini anlatırken davranışsal tepkiler göstermek, (ağlamak,vurmak,bağırmak vb.)
Kavramları uzun zamanda öğrenme,
Duygu, düşünce ve isteklerini anlatmada güçlük,
Çevredeki seslere ve konuşmalara ilgisiz olma durumu gecikmiş dil konuşmanın belirtileri arasında yer almaktadır.
Dil ve Konuşma Gelişim Basamakları Nelerdir ?
Doğum-3 Ay Dönemi:
Alıcı Dil Becerileri
Yüksek sese karşı tepki verir.
Kendisiyle konuşulduğunda sessizleşir ve/veya tebessüm eder.
Bir ses duyduğunda emme davranışını hızlandırır veya emme davranışını yavaşlatır.
Annenin sesinin farkındadır ve ağlarken annesinin sesini duyunca sakinleşir.
İfade Edici Dil Becerileri
Keyif aldığı durumlarda bazı sesler çıkartır.
Çeşitli ihtiyaçlarını ifade etmek için ağlayarak tepki verir.
Ailesini gördüğünde gülümsemektedir.
Konuşma Becerileri
Çoğunlukla ünlü sesleri kullanmaktadırlar.
Dudak seslerini “/p/ ve /b/” kullanmaya başlarlar.

4-6 Ay Dönemi
Alıcı Dil Becerileri
Ses kaynağını gözleriyle takip etmeye başlarlar.
Annesinin sesindeki duygu değişikliklerini fark eder.
Müzik ve ses çıkaran oyuncaklar ilgilerini çeker.
İfade Edici Dil Becerileri
Konuşma benzeri bazı sesler kullanarak babıldamaya başlar.
Kıkırdama ve gülme eylemleri gerçekleştirirler.
Heyecanlandığı veya hoşlanmadığı olaylara tepki verirler.
Aile üyeleriyle vakit geçirirken veya yalnızken agulama görülmektedir.
Konuşma Becerileri
Babıldamaya başlar.

7 Ay – 1 Yaş Dönemi
Alıcı Dil Becerileri
Basit oyunlara yönelirler.
Sese doğru döner ve sesin geldiği yöne bakar.
Çevresindeki konuşmaları ve çevreden gelen sesleri dinleyerek sese yönelirler.
Günlük hayatta fazlaca kullanılan sözcüklerin (süt, bez vb.) farkına varırlar.
Basit yönergeleri (buraya gel , onu al vb.) anlarlar.
Belli sözcüklere tepki verirler (“‘evet”, “bay-bay”).
Kişilerin jest ve mimikleri taklit etmeye başlarlar.
İfade Edici Dil Becerileri
Kısa ve uzun babıldamalar görülebilmektedir.
Sözcük veya ağlama dışı seslerle çevredekilerin dikkatini çekebilir.
Çeşitli konuşma seslerini taklit etmeye başlarlar.
İletişimde jestler kullanmaya başlarlar. (el sallayarak bay bay yapma, kucağa gelmek isteğinde kolları kaldırma vb.)
1 yaşa yakın döneme gelindiğinde birkaç sözcüğe sahip olabilirler fakat sözcükler yeterince anlaşılır olmayabilir.
Konuşma Becerileri
7.ay-9. ay dönem civarında evrensel özellikler taşıyan heceler üretililmeye başlar.
/p/,/b/,/t/ ve /d / seslerinin üretimleri başlar.

1-2 Yaş Dönemi
Alıcı Dil Becerileri
Vücudun birkaç bölümünü (baş,kol,ayak,burun ,ağız vb.) gösterebilir.
Basit yönergeleri yerine getirebilir.(Kalem ver ,top at vb.)
Basit soruları cevaplarlar.(Anne nerede? vb.)
Basit tekerleme, masal veya şarkılara. eşlik etmeye çalışırlar.
Söylenen resmi gösterebilirler.
50 ile 100 arası kelimeyi anlarlar.

İfade Edici Dil Becerileri
Her ay yeni birkaç kelime söyleyerek sözcük dağarcığını genişletirler.
İki sözcüğü bir arada kullanarak basit cümle yapıları kullanabilirler. “uykum geldi”, “su iç”.
Birkaç kelimeli sorular sorabilirler.
Sözcük başında farklı ünsüz sesleri kullanabilirler.
Sesleri ve sözcükleri taklit etmeye çalışırlar.
Zamirleri kullanımları gerçekleştirirler (benim, ben, bana).
Tek sözcükleri sıralayarak kuralsız cümleler şeklinde düşüncelerini aktarabilirler. (“anne”” mama” “baba” “su”.
Kelime haznesinde 20-50 arasında sözcük vardır ve bu kelimeleri iletişimsel niyetler esnasında kullanabilirler.
Konuşma
Tek kelime veya anlaşılması güç kelimeler söyleyebilirler.
Bazı sesleri sözcük başında ve sonunda kullanmakta zorluk yaşayabilirler.
Konuşmanın anlaşılırlığı 18 ay döneminde % 20-25 oranında anlaşılır olması beklenmektedir.
“/p/,/b/, /m/,/n/,/v/,/h/,/k/,/g/” seslerini kullanır.

2-3 Yaş Dönemi
Alıcı Dil Becelerini
Kelime anlamlarındaki farklılıkları anlamaya başlarlar. (git, gel, içinde, altında, büyük, küçük vb.).
Sıralı yönergeleri anlamaya başlarlar. (topu al ve kutuya koy)
Uzun sürelerde işitsel hikayeleri dinlemeye başlarlar.
Kullandığı nesneyi tanımlarlar.
Çeşitli kategorilerde sözcükleri anlamaya başlarlar.(isim, fill, zamir, sıfat).
Ek kullanımını anlarlar.
Bazı tanımlayıcı nitelik belirtici sözcükleri anlarlar. Örneğin : “Büyük top, ıslak tabak, mavi kalem”
İfade Edici Dil Becerileri
Hemen hemen her şey için bir kelime kullanarak kendilerini ifade ederler.
İki ve üç sözcüklü cümleler kullanmaya başlarlar.
Çevresindekiler tarafından konuşması anlaşılmaya başlarlar.
Genellikle adlandırarak nesneyi ister ya da nesneye dikkat çekmeye başlarlar.
Kelime hazinesi her ay 10-20 kelime ekleyerek sözcük dağarcılarını genişletmeye başlarlar.
100 den fazla kelime kullanırlar. (100-400 arası kelime kullanımları bulunmaktadır.)
“Çünkü, “yada”, ‘ise/eğer gibi kelimeleri kullanarak cümle kurarlar.
Soru cümlelerini kullanırlar.
İyelik eki kullanımları artar.
Olumsuz anlam aktaran cümleler kullanabilirler.
Konuşma
“/p/,/b/,/m/,/n/,/v/,/h/,/f/./y/,/k/,/g/,/t/,/d/ seslerini kullanırlar.
24, ay seviyesinde anlaşılabilirlik % 50-75 arasındadır.
36.ayda konuşma anlaşılırlığı % 80-90′ a çıkması beklenmektedir.

3-4 Yaş Dönemi
Alıcı Dil Becerileri
Nesnelerin işlevlerini anlamaya başlarlar.
Basit soruları anlar ve sorulara uygun yanıtlar verirler.
Kim, nerede, nasıl, niçin sorularına uygun cevap verirler.
İfade Edici Dil Becerileri
Aile dışındaki insanlarda konuşmasını net bir şekilde anlamaya başlar.
Kolaylıkla konuşur, konuşmasında tekrarlar yoktur istek ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilirler.
Dört ve/veya daha fazla kelimeden oluşan cümleler kurmaya başlarlar.
Yakın zamanda olmuş olaylar hakkında konuşarak sohbet başlatırlar.
Evdeki ya da okulda yaptıklarını bir başka kişiye aktarırlar.
Konuşma
Konuşma tamamen anlaşılır olmuştur.
“/s/,/z/./j/,/ç/,/c/” seslerini anlaşılır düzeyde üretirler.

4-5 Yaş Dönemi
Alıcı Dil Becerileri
Ardışık olayları anlarlar.
Nasıl sorusuna uygun cevaplar verirler.
Genel olarak basit ve karmaşık komutları anlarlar.
Kısa hikayeleri dinleyerek, hikaye sorularına cevap verirler.
Evde ve okulda anlatılanların çoğunu duyar ve çevredekileri anlarlar.

İfade Edici Dil
Ayrıntı içeren cümleler kullanarak kendilerini ifade ederler.
Konuyla ilgili hikayeler anlatarak uzun cümle kalıpları kullanırlar.
Yetişkinler ve çocuklarla rahatlıkla iletişim kurabilirler.
Belli bir konu üzerinde sohbeti sürdürebilirler.
Konuşma
“/l/,/r/,” sesleri dahil diğer sesleri üretirler.
Başkalarıyla kolaylıkla iletişim kurarlar.
Yetişkinlerinkine yakın düzeyde dilbilgisini kurallara uygun şekilde kullanır ve detaylar hakkında konuşurlar.

Gecikmiş Dil Konuşmada Terapi Süreci Nasıl Başlatılır ve Terapide Neler Yapılır?
Dil ve konuşma terapisti standardize testler kullanarak ve klinik gözlemlerle çocuğun gelişimsel düzeyini, dikkat ve katılımını tespit eder. Aileden alınan vaka öyküsünde çocuğun dil ve konuşma gelişimine etken olan faktörler belirlenerek aileye uygun iletişimsel stratejilerin nasıl olması gerektiği hakkında bilgi verilmektedir.Aile bilgilendirmesi ardından çocuğun var olan becerileri değerlendirilir.Terapist ihtiyaç halinde çocuk nöroloğu, çocuk psikiyatristi, odyolog, özel eğitimci, ergoterapist gibi uzmanlara yönlendirme de yapılabilir.Çocuğun ihtiyaçlarına ve bireysel farklılıklarına yönelik terapi programı seçilerek müdahale süreci başlatılır