Ses bozuklukları
Ses Bozukluğu Nedir?
Bireyin; ses kalitesi (boğukluluk, pürüzlülük vb.), perde (sesin ince ve kalın olması) ve ses yüksekliği, (sesin kısık ya da çok yüksek olması ) bireyin yaşı, cinsiyeti, kültürel geçmişi veya coğrafi konumu için farklı olduğunda veya uygun olmadığında bir ses bozukluğu ortaya çıkmaktadır. Yapısal, fonksiyonel ya da her iki sebeple birden konuşmacının gırtlak mekanizmasının ses talebini karşılayamaması durumunda ses bozukluğu görülmektedir.
Ses bozukluğu bulguları nelerdir?
Ses şiddetinin çok kısık ya da çok yüksek olması,
Sesin çok kalın veya çok ince olması,
Seste kırılmaların meydana gelmesi,
Kaba, pürüzlü, nefesli ve boğuk ses,
Zayıf, güçsüz ses üretimi
Seste titremeler,
Konuşurken veya şarkı söylerken daha fazla güç enerji harcamaya başlamak,
Konuşurken boğazda ağrı, batma hissi,
Anormal rezonans (hipernazal, hiponazal, çıkmaz rezonans),
Uzun süreli ses kullanımı ile azalmış ses dayanıklılığı veya yorgunluk başlangıcı,
Gün boyunca veya konuşma sırasında değişken ses kalitesi,
Sık öksürme veya boğaz temizleme ,
Aşırı boğaz veya gırtlak gerginliği, ağrı ve hassasiyet görülmesidir.
Ses Bozuklukları Nelerdir?
Nodül
Ses kıvrımların da gelişen ve etraftaki hücrelerden çıkıntı yapan küçük çıkıntılardır. Nodüller, uzun süren sesi suiistimal edici davranışların bir sonucu olarak zamanla gelişir. Nodüller sonucu ses telleri daha yavaş hızda titrer ve daha düşük perdeyle sonuçlanır. Nodüller ayrıca sesin solukluluğuna ve ses kısıklığına sebep olur. Nodül tedavisi ses terapisi ile mümkündür. Dirençli durumlarda cerrahi yönteme başvurulur.
Polip
Nodüllere göre içi sıvı dolu oluşumlardır. Görünmez kan damarları tarafından beslenebilir. Bu damarlarda bazen sesin kötü kullanımına bağlı olarak kanamalar meydana gelebilir. Polipli hastalar genellikle nefes nefese ve kısık ses çıkarırlar. Ayrıca diplofoniye de sahip olabilirler. (aynı anda iki farklı sesin duyulması) Tedavisi öncelikli olarak cerrahidir fakat yanlış ses kullanım davranışını düzeltmek adına ses terapisi uygulanmalıdır.
Reinke Ödemi
Ses telleri boyunca oluşan balonumsu şişliklerdir. Sesin kalınlaşmasına sebep olmaktadır. Sigara en büyük nedenidir. Tedavisi cerrahidir. Durumun tekrarlanmaması adına kötü ses kullanımını önlemek adına ses terapisi alınmalıdır.
Kist
İçi su dolu keseciklerdir. Kistler sonradan oluşabileceği gibi doğumla birlikte de görülmüş olabilir. Gerçek nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte öncelikli tedavisi cerrahidir. Ardından ses terapisi önerilmektedir.
Kas gerilim disfonisi
Sesimizi kullanırken bir ya da birkaç kasın fazla kullanılması sonucu seste yorgunluk ve rahatsızlık hissedilmesidir. Tedavisinde ses terapisi tercih edilir.
Püberfoni (Mutasyonel Falsetto)
Ergenlik dönemindeki erkek çocuklarının yetişkinliğe geçiş döneminde kalın sesi kullanamaması, ince sesi kullanması durumudur. Organik bir oluşum nedeni bulunmamaktadır. Tedavisi ses terapisi gerçekleştirilmektedir.
Sulkus Vokalis
Ses teli boyunca görülebilen oluklardır. Seste güçsüzlük, yorgunluk ve tiz ses gibi bozukluklara neden olmaktadır. Ses tellerinde oluşan kistin patlaması sonucu oluşabildiği gibi doğuştan da gelebilmektedir. Öncelikle cerrahi müdahale gerektirmektedir. Cerrahi müdahalenin ardından ses terapisi önerilir.
Ses teli felci
Ses tellerine giden bir ya da birkaç sinirin zayıf çalışması ve ses tellerinin hareket edememesi sonucunda ses tellerinin kapanmaması durumu ses teli felci olarak bilinmektedir. Ses kısıklığı, ses yorgunluğu, konuşurken boğazda ağrı veya gerginlik, yiyecek veya içeceklerin soluk borusuna kaçması ve öksürük, konuşurken nefes yetmezliği olması veya nefes nefese kalma, solunum problemleri ve nefes açlığı belirtileri görülebilmektedir. Böyle durumlarda ses tellerini kuvvetlendirmek adına ses terapisi uygulanır.Ses terapisi ardından gerekli görülürse cerrahi yönteme başvurulmaktadır.
Spazmodik Disfoni
Ses tellerinde bireyin isteği dışında kasılmalar meydana gelmesidir.. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte psikolojik ve ya nörolojik nedenlere bağlı ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ses terapisi ve cerrahi yöntem tercih edilir.
Ses Bozukluğuna Yol Açan Etmenler Nelerdir?
Ses üretim mekanizmasını etkileyecek, ses bozukluğuna neden olan faktörler çok çeşitlidir. Sesi kötü kullanma alışkanlıkları (yüksek sesle konuşmak, bağırmak, sık sık boğaz temizlemek vb.), tıbbi sebepler (gırtlağın alınması, tiroid ameliyatı, entübasyon, kalp ameliyatı vb.), kronik hastalıklar (solunum problemleri, hormonal sorunlar, mide sorunları, alerji vb.), alışkanlıklar (alkol, sigara tüketimi) ya da nörolojik bozukluklar ses bozukluklarının en önemli nedenleri arasında görülmektedir.
Ses Terapisi Nedir?
Hastalara ses sistemlerini kullanarak mümkün olan en iyi sesi nasıl üreteceklerini, ses hastalıktan nasıl geri döneceklerini ve var olan seslerinin nasıl korunacaklarını öğretmeyi amaçlamaktadır.Doğru nefes ve ses üretimi ile ses tellerinin sağlığı için gerekli uygun perde, yükseklik ve ses kalitesini artırmaya yönelik egzersizleri içeren bir programdır. Sese zarar verecek çevresel etkilerin ve davranışların azaltılması ya da yok edilmesi amaçlanmaktadır.Hastalığa ve semptomlarına göre uygulanılan terapi yöntemleri değişkenlik göstermektedir.
